Małe życie Hanya Yanagihara 7,9
ocenił(a) na 103 tyg. temu „Samo życie jest aksjomatem pustego zbioru. Zaczyna się od zera i kończy zerem.”
Dziś będzie inaczej, będzie długo i osobiście.
Bo jak za pomocą słów mam Wam przekazać to, co czuję po skończeniu tego arcydzieła? Jak mogę pokazać Wam ogrom bólu i żalu, które zagnieździły się w mojej duszy, i które pozostaną w niej do końca życia? Jak mam żyć ze świadomością krzywd, jakie dotykały Jude’a? Jak, powiedzcie mi proszę, jak można żyć po doświadczeniu, które wyłącznie niszczy duszę?
Bo takie jest właśnie 𝐌𝐚𝐥𝐞 𝐳𝐲𝐜𝐢𝐞.
To książka, która w swojej poetyckiej brutalności zora serca i dusze do żywego, pozostawiając po sobie wyłącznie agonię, cierpienie i łzy. To książka, która po złamaniu Was, nie da remedium na ból; po której trzeba nauczyć się żyć na nowo.
Kupiłam ją jeszcze w ubiegłym roku, ponieważ to książka życia @smellslikebookishspirit, a ja lubię wiedzieć, dlaczego dla moich bliskich coś zasłużyło na to miano. Po tym, jak inne jej ulubione książki okazały się dla mnie rozczarowaniami, do tej podeszłam z rezerwą. Wręcz nastawiałam się, że marzenie o książce zmieniającej umysł legnie w gruzach. Jednak ją przeczytałam.
I niech skonam, ale to była moja najlepsza literacka decyzja.
Ponad osiemset stron, które zabierają w podróż do serca Nowego Jorku - miasta, w którym czworo przyjaciół kształtuje się na naszych oczach. Czworo przyjaciół, różnych od siebie jak to tylko możliwe, a jednak kochających się, wspierających, ale także mających chwile zwątpienia i waśni.
Malcolm architekt, JB malarz, Willem aktor i Jude prawnik. Wydaje się, że przypięcie tych łatek było proste, bo kimże innym mogli być, jeśli nie tym.
Byli wszystkim i niczym.
Każdy z nich był jednostką niepełną. Miałam wrażenie, że nie mieli prawa istnieć bez siebie. Że jakaś wyższa instancja, bóstwo albo przeznaczenie rzekło „Oni muszą być dla siebie wzajemnie”. I tak było.
Malcolm i JB to bohaterowie, z którymi zżyłam się najmniej, bo też najmniej wspólnych cech z nimi dzielę. I o ile Mal budził we mnie pozytywne emocje, tak JB był dla mnie koszmarkiem. Nie lubię ludzi roszczeniowych, nie przepadam za zazdrośnikami. A najbardziej nie lubię tych, którzy rozgłos i dumę stawiają na piedestale.
Willem. Człowiek, o którym mogłabym opowiadać bardzo długo. Dobry, prawy, oddany, prawdziwie altruistyczny i szczodry. Dawał, zupełnie nie oczekując niczego w zamian. Niczego, poza szczerością. Niczego, poza zaufaniem, które w naszych czasach jest towarem luksusowym, które jest czymś, na co wiele z nas nie może sobie do końca pozwolić. Jednak on chciał tylko tego. Bo ze wszystkim innym mógł sobie poradzić.
I Jude. Mój piękny, słodki Jude, tak zraniony, jak tylko można sobie wyobrazić, pod warunkiem, że wyobrażenia te pomnożycie przez milion. Człowiek o ponadprzeciętnej inteligencji i ponadprzeciętnym braku wiary w siebie. Postać tragiczna pod każdym możliwym względem; postać, której losy rozsadzały serce, wyciskały łzy i sprawiały, że wszystko bolało. Jude jest jednocześnie bohaterem, z którym poczułam ogromną więź. Ja również w dzieciństwie nie miałam przyjaciół, a wspomnienia z tamtego okresu przykryłam w głowie całunem i ani mi się śni tam zaglądać (choć czasem pokusa sprawdzenia, czy będzie bolało tak samo jest silniejsza). Ja także często nie wierzę w to, co mogę osiągnąć, a z otchłani mroku muszą wyciągać mnie przyjaciółki, które poznałam w dorosłości, bo jako młodsza Ja uważałam, że na przyjaciół nie zasługuję.
„Jakże często przyjaźń i koleżeństwo sprzeciwiają się logice, jak często omijają tych, którzy na nie zasługują?”
Połączyła ich przyjaźń, ale także miłość. Miłość i oddanie, bo jeden za drugim wskoczyłby w ogień. Oddanie i szacunek dla swojej pracy, bo wiedzieli ile dla nich znaczy. Szacunek i wsparcie, kibicowanie do upadłego. To rodzaj przyjaźni, który nie trafia się często, a jeśli już się zdarzy, to trwa do grobowej deski.
To, co spotkało Jude’a, nie jest nam podane na tacy. Musimy poznać wszystkich bohaterów, zrozumieć dlaczego oni, Harold i Andy oddaliby życie za tego mężczyznę. Samo to stanowi swoistą przeprawę, bo pióro Hanyi Yanagihary jest specyficzne. Mówi się, że pierwsze 200 stron 𝐌𝐚𝐥𝐞𝐠𝐨 𝐳𝐲𝐜𝐢𝐚 trzeba zmęczyć, żeby później czytać z, o ironio, łatwością i przyjemnością. W moim przypadku wystarczyła połowa tego czasu, ale czytało się to inaczej. Bo to nie jest książka, w której pominięcie jednego akapitu niczego nie zmieni, którą możesz czytać w roztargnieniu.
„Często czuł się tak, jakby był ciekłą substancją stale przelewaną z jednej kolorowej butelki do innej kolorowej butelki, z każdorazową stratą w tym procesie przelewania.”
Nie. Tę cegłę należy czytać w skupieniu, starannie i sumiennie. I owszem, zdaję sobie sprawę, że opisy mogą się dłużyć, retrospekcje mogą się zdawać niepotrzebne. Jednak właśnie w opisach Hanya zamknęła całą mądrość tej książki. Zamknęła w nich to, czego słowami nie mogli określić bohaterowie. A retrospekcje? Kurewsko bolą, sprawiając, że łapałam się za serce, bo nie mogłam objąć rozumem skali krzywd.
To książka, która jest wyładowana emocjami do oporu. Najpierw się uśmiechasz, później jesteś smutny, żeby chwilę później, w chwili największej furii, chcieć zniszczyć połowę świata, a po tym wszystkim po prostu siadasz i płaczesz nad marnością losu, nad jego skurwysyńskim poczuciem humoru i bestialskim pastwieniem się nad duszami.
Na początku pisałam, że będzie osobiście. Bo wiecie, ja naprawdę wiem co czuł Jude. Może nie wszystko przeżyłam osobiście, ale dzięki wcześniejszym doświadczeniom potrafiłam współodczuwać z nim ból. I zdaję sobie sprawę, że dla wielu jego zachowanie będzie nielogiczne, przerysowane i nieuzasadnione. Jednak ja rozumiałam każdą jego decyzję, każdy jego lęk i obawę, które miały uzasadnienie w jego przeszłości.
𝐌𝐚𝐥𝐞 𝐳𝐲𝐜𝐢𝐞 stanowi definicję cierpienia. To książka, w której kiedy myślisz, że więcej złego nie ma prawa się wydarzyć, to ona udowadnia jakim głupcem potrafi być człowiek. Zawsze może być gorzej, bo zawsze można cierpieć więcej, bardziej, częściej, dotkliwiej. Jednak czy człowiek po takich krzywdach, jakich doświadczył Jude, jest jeszcze w stanie żyć w społeczeństwie, nie pozostając przy tym dysfunkcyjnym? Czy człowiek jego pokroju jest w stanie być tak naprawdę szczęśliwym, bez demonów czyhających za rogiem, żeby zaatakować? I najważniejsze pytanie, nad którym siedzę już któryś dzień - czy każdego skrzywdzonego człowieka da się uratować?
„Nie można przekonać człowieka, aby żył dla samego siebie. Skuteczniejszą terapią byłoby wzmacnianie w ludziach potrzeby życia dla innych.”
Poza trudnościami psychicznymi, mamy tutaj również aspekt chorób fizycznych. I opisane zmagania z nimi także rujnują serce, ale pokazują, że zrobimy wiele, żeby zapomnieć o bólu, który nosimy w sercu. Pokazuje, że choroba psychiczna jest łatwiejsza do ukrycia, niż fizyczna ułomność.
„Ale czy nie jest tak, że każdy opowiada własne życie tylko jednej osobie?”
Chciałabym powiedzieć „Idźcie i czytajcie” ale nie mogę. Mogę pozostawić ostrzeżenie. Jednak musicie pamiętać, że to książka, która nie jest dla każdego, bo nie każdy doceni jej piękno tak samo, jak nie każdy będzie w stanie znieść jej okrucieństwo. Ja, jako osoba z zachwianym poczuciem moralności i wysokim progiem akceptacji bólu, wiłam się w agonii i bałam się, że wyłożę kopyta zanim dotrwam do końca. Więc wiem, że osoby wysoko wrażliwe będą miały ogromny problem przeżyciem tego dzieła. Bo boli, oddziałuje i rujnuje.
𝐌𝐚𝐥𝐞 𝐳𝐲𝐜𝐢𝐞 to książka, która znajduje się w topce książek mojego życia. Przepiękna, mądra, ogromnie potrzebna powieść o tym, ile może zmienić miłość - może być narzędziem do tworzenia, albo niszczenia. Powieść o tym, jak cisza może zabijać od środka, o tym ile w stanie jest zmienić rozmowa z przyjacielem. Przede wszystkim jednak, jest to książka, o której nie da się zapomnieć.